نکات عجیب از قراردادهای فروش تسلیحات آمریکایی به ایران

مقاله زیر نوشته والتر پینکاس (Walter Pincus) و دن مورگان (Dan Morgan) دو نویسنده و روزنامه‌نگار آمریکایی است که در ژانویه 1980 در واشنگتن پست منتشر شد. این مقاله به روابط میان شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی و نمایندگان آن‌ها که معمولاً از میان افسران عالی‌رتبه بازنشسته ارتش آمریکا انتخاب می‌شدند، با افسران عالی رتبه و خانواده سلطنتی شاه می‌پردازد.
بنابر مواردی که در این مقاله، براساس اسناد و مدارک بیان شده، شرکت‌های آمریکایی فعال در زمینه فروش تسلیحات نظامی، که پس از جنگ ویتنام به دنبال یک بازار پرسود می‌گشتند، گزینه‌ای بهتر از شاه که با افزایش فروش نفت، برای خرید سلاح کاملاً آماده بود که وارد هرنوع قرارداد تسلیحاتی شود، نیافتند. در ادامه اما اوضاع از قراردادهای یک‌طرفه و پرسود به نفع طرف‌های آمریکایی فراتر رفته و آن‌ها برای کسب سود بیشتر کمیسیون‌هایی (رشوه) را برای اطرافیان شاه تعیین می‌کردند تا رقم قراردادها را بالاتر ببرند.

هواپیمای آمریکایی در ایران دوره پهلوی
هواپیمای آمریکایی در ایران دوره پهلوی

موردی که به ادعای نویسندگان حتی مورد اعتراض خود شاه قرار گرفت؛ اعتراضی که اگرچه در ابتدا اقداماتی به دنبال داشت، اما در نهایت منجر به ایجاد تغییرات اساسی نشد. در دهه ۱۹۷۰، در میانه هیاهوی تجارت تسلیحات با ایران، منافع کلان امنیتی دولت ایالات متحده دچار آشفتگی و گاه تحت‌الشعاع منافع مالی شخصی تاجران سلاح آمریکایی که به ‌سوی تهران سرازیر شده بودند قرار گرفت.

- In the hectic arms trade with Iran in the 1970s, the broad security interests of the U.S. government were confused -- and sometimes overwhelmed -- by the personal financial interests of American weapons merchants who swarmed to Tehran.

Dan Morgan & Walter Pincus

شاه ایران خود گلایه داشت که گاهی نمی‌تواند تشخیص دهد آیا سامانه‌های مختلف تسلیحاتی که به او پیشنهاد می‌شود در جهت پیشبرد سیاست‌های ایالات متحده است یا در راستای کسب سود پیمان‌کاران تسلیحات دفاعی و دریافت حق‌الزحمه توسط نمایندگان آن‌ها قرار دارد.

عصبانیت محمدرضا شاه
عصبانیت محمدرضا شاه

- The shah himself complained that he sometimes was unable to tell whether various weapons systems were promoted to further U.S. policy or to generate profits for defense contractors and fees for their representatives.

Dan Morgan & Walter Pincus

او، هنگامی که بازرسان سنای آمریکا ارتشبدان ایرانی را به فساد مالی در قراردادهای دفاعی متهم کرده بودند، با خشم به یکی از مقامات بلندپایه آمریکایی گفت: «شما آمریکایی‌ها تظاهر به درستکاری می‌کنید؛ اما باورش برایم سخت است که افسران گروه مستشاری نظامی‌تان (MAAG) در سفارت آمریکا هنوز به استخدام شرکت‌های (ساخت سلاح) آمریکایی درنیامده باشند و تحت تأثیر آن‌ها نباشند… آیا آن‌ها واقعاً به من مشاوره می‌دهند یا کارشان تبلیغ و گسترش منافع این شرکت‌هاست؟»

- "You Americans pretend to be so righteous," fumed the ruler when U.S. Senate investigators were alleging corruption by Iranian military commanders in connection with defense contracts. "But," he continued in the presence of a high American official, "it's hard for me to believe that your MAAG officers [the military advisory group at the U.S. Embassy] haven't already been hired by American companies and aren't under their influence . . . . Are they giving me real advice or just promoting companies?"

Dan Morgan & Walter Pincus

اسناد، قراردادها و مصاحبه‌ها با مقامات آمریکایی و ایرانی، نظامیان و بازرگانان، تصویری از تجارت پررونق تسلیحاتی را ترسیم می‌کند که مشخصه اصلی آن، روش‌های فروش تحمیلی، پرداخت‌های مشکوک و تضاد احتمالی منافع بود که همگی به افزایش هزینه‌های خرید سلاح برای دولت ایران منجر می‌شد.

- Documents, contracts and interviews with U.S. and Iranian officials, military men and businessmen portray a booming arms trade characterized by hard-sell techniques, questionable payments and possible conflicts of interest -- all of which raised cost of the weapons to the Iranian government.

Dan Morgan & Walter Pincus

فروندهای زمان محمدرضاشاه
فروندهای زمان محمدرضاشاه
ارتشبد طوفانیان
ارتشبد طوفانیان

یکی از نمونه‌های جنجالی در زمینه خرید تسلیحات در آن دوران، تحقیقات بخش کیفری وزارت دادگستری آمریکا درباره فعالیت‌های تجاری مشاور شخصی وزیر دفاع این کشور در ایران در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۵ است. در واقع، مقامات قضایی در حال بررسی آن‌اند که آیا این فعالیت‌ها ناقض قوانین تضاد منافع بوده است یا نه. 

- In one example of the controversy surrounding the arms trade of that period, the Justice Department's criminal division is now investigating business activities of the secretary of defense's personal adviser in Iran from 1973 to 1975. The investigators are examining whether these activities violated conflict of interest laws.

Dan Morgan & Walter Pincus

این مشاور آمریکایی، ریچارد آر. هالوک است که از طرف وزیر دفاع وقت، جیمز آر. شلسینجر، به ایران فرستاده شد تا ارزیابی خود درباره افزایش و گسترش برنامه‌های تسلیحاتی در اختیار او و شاه بگذارد. در همان زمان، او قراردادهایی چند میلیون دلاری نیز با دولت شاه امضا کرد؛ در نتیجه، شرکت او همزمان به دو طرف خدمات می‌داد.

- The adviser is Richard R. Hallock, who was sent by Secretary James R. Schlesinger to provide him and the shah with an evaluation of the proliferating arms programs. While in Iran, he also signed multimillion-dollar contracts with the shah's government. Thus, his company was serving both.

Dan Morgan & Walter Pincus

زمانی که هالوک در سال ۱۹۷۳ به ایران رفت، شرکت او به نام «اینترک» با پنتاگون قرارداد داشت. براساس نسخه‌های منتشر شده از توافقات از سوی روزنامه واشنگتن‌پست در ژوئیه ۱۹۷۴، مشخص است که هالوک قراردادهایی را به نمایندگی از اینترک با طرف ایرانی امضا کرده تا به ارتش ایران در زمینه تحقیق، برنامه‌ریزی، آموزش و مشاوره کمک کند.

- When Hallock went to Iran in 1973, his company, Intrec, was under contract to the Pentagon. In July 1974, Hallock signed contracts on behalf of Intrec to provide the Iranian military with research, planning assistance, training and advice, according to copies of the contracts obtained by The Washington Post.

Dan Morgan & Walter Pincus

تلاش‌ها برای تماس با هالوک در منزلش در کالیفرنیا بی‌نتیجه بود. یکی از همکاران تجاری‌اش، به نام مایکل لوین، گفت این اتهامات پیش‌تر «مختومه» شده و آن را به انتقام‌جویی پیمان‌کارانی نسبت داد که به دلیل توصیه‌های هالوک جهت کاهش برنامه‌هایی که به نفع آن‌ها بود، ناراضی بودند. اما طبق گفته چند مقام پنتاگون، این پرونده توسط مشاور ویژه وزیر دفاع وقت، هارولد براون، و نیز مشاور حقوقی پنتاگون بررسی و در اواخر سال ۱۹۷۹ برای پیگرد قضایی احتمالی به وزارت دادگستری ارجاع داده شد.

- Efforts to reach Hallock at his California home were unsuccessful. A business associate, Michael Levin, said these charges have been "laid to rest in the past" and attributed them to defense contractors who want to take revenge on Hallock for recommending cuts in military programs benefiting them. But according to several Pentagon officials, the case has been investigated by a special counsel to Defense Secretary Harold Brown, and by the Pentagon's general counsel and was forwarded to Justice late in 1979 for possible prosecution.

Dan Morgan & Walter Pincus

دریادار بازنشسته توماس مورر در دسامبر ۱۹۷۴، سه ماه پس از کناره‌گیری‌اش از ریاست ستاد مشترک ارتش آمریکا، به تهران سفر کرد و در آن‌جا سمت مشاور شرکت «استانویک اینترنشنال»، که قرارداد چند میلیون دلاری برای مدیریت تعمیرات ناوهای ایرانی بسته بود را به عهده داشت. در این خصوص نیز برخی از فرماندهان ارشد نظامی ایران با حیرت به مقامات آمریکایی گفتند که از تغییر ناگهانی نقش مورر، از یک فرمانده نظامی به تاجر، شگفت‌زده‌اند.

توماس مورر
توماس مورر

- In December 1974, three months after he stepped down as chairman of the Joint Chiefs of Staff. retired Adm. Thomas Moorer made a trip to Tehran during which he performed work as consultant for Stanwick International Inc., a company with a multimillion-dollar contract to manage repairs on Iranian navy ships.Top Iranian military men expressed astonishment to U.S. officials at the abrupt switch in Moorer's role from uniformed military leader to businessman.

Dan Morgan & Walter Pincus

مورر گفت که این همکاری در زمینه مشاوره با استانویک «فقط برای همان سفر» و به صورت «موردی» بوده و برای آن روزانه «چند صد دلار» به همراه دریافت برخی هزینه‌های دیگر دریافت کرده است. او با افسران نیروی دریایی ایران ملاقات کرد اما گفت که «هرگز نام شرکت [استانویک] را مطرح نکرده است». مورر در توضیح این اقدام خود گفت: «من باید معاشم را تأمین کنم و فقط کاری را می‌کنم که در آن تخصص دارم».

- Moorer said consulting for Stanwick was "a one-shot" thing, "just for the one trip," for which he received "several hundred dollars" a day plus some expenses.
- He met with Iranian naval officers but he "never talked about the [Stanwick] company by name."
- Explaining his view of the matter, Moorer said, "I have to make a living and only do the things I'm most qualified for."

Dan Morgan & Walter Pincus

یکی از نمونه‌های گسترده استفاده شرکت‌های تسلیحاتی از افسران بلندپایه بازنشسته، به کارگیری ژنرال هامیلتون هاوز، پدر دکترین «سواره‌نظام هوایی»، توسط شرکت «بل هلیکوپتر» برای هدایت برنامه فروش این شرکت بود. در جریان این کارزار فروش، هاوز به ایران رفت تا برای فرماندهان ارتش ایران درباره «مفاهیم تحرک هوایی و تاکتیک‌های نبرد با هلیکوپتر» سخنرانی کند. پس از آن، فیلمی در تمجید از هلیکوپتر «هیوی کبرا» به نمایش گذاشته شد. هاوز در سال ۱۹۷۲ نیز به ایران بازگشت تا هلیکوپترهای جدید بل را به شاه و ژنرال‌های بلندپایه‌اش معرفی کند. در پی این سفرها، دولت ایران بیش از یک میلیارد دلار هلیکوپتر از بل خرید.

تسلیحات نظامی دوران محمدرضا شاه
تسلیحات نظامی دوران محمدرضا شاه

- In an example of the extensive use by defense companies of retired top officers as paid employes, Bell Helicopter Co. hired Army Gen. Hamilton Howze -- considered the father of the air cavalry doctrine -- to help direct its sales program. In the midst of the sales campaign, Howze went to Iran to lecture Iranian army commanders at the Command and General Staff on "Air Mobile, Concepts and Helicopter Combat Tactics." Afterward a film demonstrating the merits of Bell's Huey Cobra was shown. Howze went back to Iran in 1972 when Bell showed off new helicopters for the shah and his top generals. Subsequently, the Iranian government bought more than $1 billion worth of Bell helicopters.

Dan Morgan & Walter Pincus

فهرستی بلند از ژنرال‌ها و افسران ارشد نیروی دریایی حاضر در دفتر MAAG سفارت آمریکا در تهران پس از بازنشستگی توسط شرکت‌های بزرگ صنایع دفاعی، هوافضا و الکترونیک استخدام شدند.

- A long list of generals and senior naval officers in the U.S. MAAG office at the Tehran embassy were recruited by giant aerospace, defense and electronics firms.

Dan Morgan & Walter Pincus

سرتیپ هاروی جابلونسکی، رئیس MAAG بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۸، در سال ۱۹۷۰ از سوی شرکت «نورثروپ» به ایران بازگردانده شد تا روی یک سامانه مخابراتی پیشرفته به ارزش ۲۲۵ میلیون دلار کار کند که مراکز نظامی ایران را به هم متصل می‌کرد.

- Maj. Gen. Harvey J. Jablonsky, MAAG chief from 1965 to 1968, was sent back to Iran in 1970 by Northrop Corp. to work on an advanced $225 million telecommunications system into which Iranian military installations were tied.

Dan Morgan & Walter Pincus

سرتیپ هاروی جابلونسکی، رئیس MAAG بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۸، در سال ۱۹۷۰ از سوی شرکت «نورثروپ» به ایران بازگردانده شد تا روی یک سامانه مخابراتی پیشرفته به ارزش ۲۲۵ میلیون دلار کار کند که مراکز نظامی ایران را به هم متصل می‌کرد.

- Maj. Gen. Harvey J. Jablonsky, MAAG chief from 1965 to 1968, was sent back to Iran in 1970 by Northrop Corp. to work on an advanced $225 million telecommunications system into which Iranian military installations were tied.

Dan Morgan & Walter Pincus

سرلشگر هارولد ال. پرایس از نیروی هوایی آمریکا که ریاست بخش نیروی هوایی MAAG را بر عهده داشت، پس از بازنشستگی به استخدام شرکت «فیلکو فورد» درآمد. این شرکت سامانه هشداردهنده هوایی «صلح یاقوت» را برای ایران اجرا کرده و سپس مشغول نصب کابل‌های جدید تلفن تهران شد.
ناخدا آر. اس. هاوارد، رئیس بخش نیروی دریایی MAAG، پس از بازنشستگی در ایران ماند تا برای شرکت «تراکور» از شهر آستین تگزاس، تولیدکننده حسگرها و تجهیزات هوایی، کار کند. او بعدها به شرکت «راکوِل اینترنشنال» پیوست که در کنار سایر فعالیت‌هایش، قرارداد ساخت سامانه فوق‌محرمانه جاسوسی IBEX را بر عهده داشت که تحت حمایت سیا در ایران اجرا می‌شد. «قانون تضاد منافع» اینگونه اشتغال را برای افسران نظامی آمریکا پس از بازنشستگی، ممنوع نمی‌کرد.

هلیکوپتر دوره محمدرضا شاه
هلیکوپتر دوره محمدرضا شاه

- Air Force MAAG chief Maj. Gen. Harold L. Price returned to Iran to work for Philco Ford, which had completed Iran's "Peace Ruby" aircraft warning system and had moved on to installing new cables for the Tehran phone system.
- Navy MAAG chief Capt. R. S. Harward stayed on in Iran to work for TRACOR, an Austin, Tex., firm producing sensors and aircraft equipment. Later he moved over to Rockwell International, which among other business in Iran had a contract to build the supersecret CIA supported IBEX intelligence monitoring system. The conflict-of-interest law did not prohibit this sort of post-retirement employment for U.S. military officers.

Dan Morgan & Walter Pincus

در سال ۱۹۷۲، تصمیم رئیس‌جمهور وقت آمریکا، ریچارد نیکسون، مبنی بر دادن چراغ سبز برای فروش تقریباً هرگونه سلاح متعارف به شاه، زمینه را برای به راه انداختن سیل تجارت سلاح با ایران فراهم کرد. افزایش درآمدهای نفتی در پی جهش قیمت نفت در سال ۱۹۷۳ نیز، منابع مالی لازم برای این تجهیز گسترده را در اختیار شاه گذاشت.

- In 1972, the stage was set for Tehran to become this target of the U.S. arms industry by the decision of then-President Nixon to provide the shah with virtually any conventional weapon he desired. With the oil revenues generated by the sharp petroleum price increases of 1973, the shah had the money to finance this buildup.

Dan Morgan & Walter Pincus

با این حال، فشار شدیدی نیز از سوی شرکت‌های تسلیحاتی آمریکا وجود داشت که در پی یافتن بازاری جدید برای جایگزینی بازار از دست‌رفته ناشی از کاهش خریدهای ارتش آمریکا پس از جنگ ویتنام بودند.
برای نمونه، مسئولان شرکت بل هلیکوپتر در اکتبر ۱۹۷۱ نیاز به جذب سفارش‌های نظامی و غیرنظامی از ایران را برای پشتیبانی از کارخانه‌های خود ابراز کرده بودند؛ موضوعی که در اسناد منتشر شده توسط کمیته بانکی سنای آمریکا آمده است.
یک مقام پنتاگون مطلع از اوضاع تجارت تسلیحاتی خارجی آمریکا توضیح می‌دهد که چگونه نمایندگان شرکت‌های دفاعی آمریکا از بازاری سودآور به بازار دیگر کوچ می‌کنند: «همان کسانی که در سایگون بودند، بعدتر در تهران و حالا در عربستان، مصر و مراکش‌اند».

- But strong pressure also came from defense companies anxious to find a new market to replace the one lost through the winding down of U.S. procurement for the Vietnam war.
- For example, Bell Helicopter officials saw a need in October 1971, to obtain Iranian military and civilian business for the company's U.S. plants, where "sustaining work loads are increasingly needed," according to documents published by the Senate Banking Committee.
- A Pentagon official knowledgeable about the overseas arms business describes how representatives of U.S. defense companies have moved from one lucrative market to another. "The same men who were in Saigon, and later Tehran, are now in Saudi Arabia, Egypt and Morocco," he said.

Dan Morgan & Walter Pincus

بازاریابی تسلیحاتی و فروش سلاح به ایرانی‌ها آن‌قدر گسترده بود که حتی در مسکو هم انجام می‌شد. برای نمونه، وابسته نظامی آمریکا در آن‌جا، هنگام سفر ژنرال محمد خاتمی، فرمانده نیروی هوایی ایران و برادرزن شاه، به مسکو، ضمن ارائه گزارشی درباره توانمندی‌های هوایی شوروی، تبلیغی هم برای جنگنده F14 ساخت گرومن کرد. براساس گزارش گرومن، این وابسته نظامی به درخواست یکی از دوستان شاغل خود در شرکت گرومن این کار را انجام داد. همچنین در این گزارش آمده که:‌ « مزایای جنگنده F-14 نیز در پیامی به اعلی‌حضرت شاه منتقل شد». حتی منتقدان عملکرد شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی نیز اذعان دارند که جاه‌طلبی افراطی شاه برای تبدیل ایران به یک قدرت نظامی بزرگ، به بروز این مشکلات دامن زد.

تانک‌ زمان محمدرضا پهلوی
تانک‌ زمان محمدرضا پهلوی

- Arms marketing to Iranians was so far flung it even took place in Moscow. For example, a U.S. military attache there provided a briefing on Soviet air power -- and also put in a plug for Grumman's F14 fighter plane -- during a Moscow visit of Gen. Mohommad Khatami, commander of Iran's air force and brother-in-law of the shah. A Grumman report takes credit for getting the attache to give the briefing. A Grumman report, published by the Senate Foreign Relations multinational subcommittee, disclosed, "The U.S. military attache staff in the U.S.S.R. gave a briefing to the Iranian commander-in-chief [Khatami] on the U.S.S.R. air threat" at the urging of a friend who worked for Grumman. The report added that "interest in the F14 was conveyed in a follow-up . . . to H.I.M. the Shah."
- Even those critical of the performance of the U.S. defense contractors acknowledge that the shah's extravagant ambitions to make Iran a great military power contributed to the problems.

Dan Morgan & Walter Pincus

یکی از مسئولان سابق MAAG جلسه‌ای را به یاد دارد که در آن شاه در حال ورق زدن کتاب راهنما «کشتی‌های جنگی جین» بود و با اشاره به کشتی‌هایی که می‌خواست، آن‌ها را انتخاب می‌کرد. این مقام مسئول می‌گوید: «انگار داشت کاتالوگ فروشگاه سیرز را ورق می‌زد».

- A former MAAG official recalls a session during which the shah leafed through the definitive international manual on naval vessels, "Jane's Fighting Ships," tapping the multimillion-dollar vessels he wanted. "It was as if he was going through a Sears Roebuck catalogue," the U.S. official said.

Dan Morgan & Walter Pincus

با این حال، شاه از کمیسیون‌های کلانی که برخی از ژنرال‌های ارشد و اعضای خانواده سلطنتی‌ (هرچند به ‌صورت پنهانی) از معاملات تسلیحاتی دریافت می‌کردند، ناراضی بود. دغدغه او این بود که این کمیسیون‌ها نه از سود شرکت‌های فروشنده، بلکه به قیمت افزایش هزینه سلاح‌های خریداری‌شده توسط دولت ایران تمام می‌شود.

شاه
شاه

- However, the shah was displeased with the huge arms commissions in which some of his top generals and members of his family participated, albeit secretly. His concern was that these commissions, rather than coming out of profits of the companies paying them to generate business, was added to the cost of the weapons paid by the Iranian government.

Dan Morgan & Walter Pincus

در یادداشتی در سال ۱۹۷۳، کارمند پنتاگون، دین استوارت، نوشت که شاه به‌ ویژه از پرداخت کمیسیون در معاملات بین دو دولت ناراحت است؛ در این یادداشت آمده: «گفته می‌شود شاه از فعالیت مأموران مستقل که در کشورش برای دریافت کمیسیون فعالیت می‌کنند، ناراحت است؛ حتی اگر هواپیماهای خریداری‌شده آن‌ها از آمریکا باشد».

محمدرضاشاه در حال مطالعه
محمدرضاشاه در حال مطالعه

- A Pentagon employe, Dean Stewart, recalled in 1973 memo that the Iranian ruler was especially angry about payment of commissions on weapons deals between the two governments. "The shah is said to be unhappy about independent agents running around his country on commission even though the aircraft being purchased go through the U.S. government," he wrote.

Dan Morgan & Walter Pincus

وقتی بازرسان سنای آمریکا فاش کردند که شرکت نورثروپ برای فروش F5 و گرومن برای فروش F14 به ترتیب ۲٫۱ و ۲۴ میلیون دلار به نمایندگان خصوصی ایرانی کمیسیون پرداخت کرده‌اند، شاه به رئیس خرید تسلیحات خود، سپهبد حسن طوفانیان، دستور داد این مبالغ را از شرکت‌ها پس بگیرد.
در ابتدا نورثروپ پرداخت چنین مبلغی را انکار نمود، اما طوفانیان تهدید کرد این شرکت را از فعالیت در ایران محروم خواهد کرد. پس از آن، نورثروپ پذیرفت که مبلغ را بازگرداند.

- When U.S. Senate investigators disclosed that Northrop and Grumman paid commissions to private agents of $2.1 million and $24 million, respectively, in connection with their sales of F5 and F14 fighter planes to Iran, the shah ordered his top procurement officer to get the money back from the companies.
- Northrop initially denied making such payments, but procurement chief Lt. Gen. Hassan Toufanian threatened to ban the company from doing further business in Iran. Northrop then arranged to make repayment.

Dan Morgan & Walter Pincus

طوفانیان، هنگام سفر به واشنگتن در ژانویه ۱۹۷۶ برای اعتراض به رویه شرکت‌ها، با جابلونسکی، نماینده نورثروپ، در پایگاه اندروز روبه‌رو شد که پاکتی حاوی چک شرکت به مبلغ ۲٫۱ میلیون دلار به نام دولت شاهنشاهی ایران در دست داشت. به دلیل تدابیر امنیتی، تحویل چک در اندروز ممکن نشد اما بعداً در هتل واترگیت، در سوئیت طوفانیان، انجام شد.

ارتشبد طوفانیان
ارتشبد طوفانیان

- When Toufanian flew to Washington in January 1976 to protest practices of the contractors to then-Defense Secretary Donald Rumsfeld, Northrop's Jablonsky was at Andrews Air Force Base with an envelope containing a company check for $2.1 million made out to the Imperial Government of Iran. Jablonsky was unable to deliver the envelope at Andrews because of tight security, but succeeded in doing so later at Toufanian's Watergate Hotel suite, according to one who was present.

Dan Morgan & Walter Pincus

در یک تلگراف ارسالی طوفانیان به تاریخ ۱۹ ژانویه ۱۹۷۸ از سفارت ایران در واشنگتن که نسخه‌ای از آن به دست واشنگتن‌پست رسیده، آمده است که رئیس نورثروپ، تام جونز، مبلغ کمیسیون را «برای اثبات حسن نیت خود نسبت به تعهداتش» بازپرداخت کرده است.
شرکت گرومن با طوفانیان توافق کرد تا مبلغ ۲۴ میلیون دلار کمیسیون را با تحویل قطعات یدکی به دولت ایران بازگرداند، اما پس از سقوط شاه در سال ۱۹۷۹، این توافق را لغو کرد، چون پرداخت قطعات را مشروط به ادامه فروش تسلیحات به ایران کرده بود؛ امری که پس از انقلاب دیگر امکان‌پذیر نبود.

ارتشبد طوفانیان
ارتشبد طوفانیان

- Toufanian's Jan. 19, 1978, cable to the shah sent from the Iranian Embassy in Washington -- a copy of which has been obtained by The Post -- reported that Northrop president Tom Jones has returned the commission money "to show his good intentions as to his commitments."
- Grumman agreed with Toufanian to repay the Iranian government its $24 million in commissions through deliveries of spare parts. However, Grumman canceled this agreement after the shah's ouster in 1979 on grounds that the promise to compensate Iran with spare parts had been made only in expectation of further weapons sales -- a possibility ruled out by the revolutionary Iranian government.

Dan Morgan & Walter Pincus

پس از لغو تعهد نسبت به دولت ایران، این شرکت آمریکایی با نمایندگان تجاری خود که به دلیل عدم پرداخت کمیسیون‌ها شکایت کرده بودند، به توافق رسید. طبق اسناد شرکت که نزد کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا ثبت شده، گرومن پذیرفت مبلغ ۱۱٫۹ میلیون دلار به آن‌ها بپردازد و در صورت کنار گذاشته شدن دعاوی ایران، ۴٫۴ میلیون دلار دیگر نیز تقبل کند.

- Once the commitment to the Iranian government was canceled, the U.S. company settled lawsuits brought by its private business agents for unpaid commissions. Grumman agreed to pay them $11.9 million, with a promise of $4.4 million more if the Iranian government dropped its claims, according to company documents on file with the Securities and Exchange Commission.

Dan Morgan & Walter Pincus

محمدرضا شاه در حال هلیکوپتر سوار شدن
محمدرضا شاه در حال هلیکوپتر سوار شدن
نیروی نظامی محمدرضاشاه1
نیروی نظامی محمدرضاشاه1

ماجرای جنجال‌آمیز نقش هالوک در ایران، از دل این فضای آشفته و توأم با تضاد منافع در حوزه تجارت سلاح در دهه ۱۹۷۰ سر برآورد. شلسینجر در میانه سال ۱۹۷۳، وقتی دریافت که فروش تسلیحات در حال خارج شدن از کنترل است، به سراغ هالوک رفت که همکار سابقش در مؤسسه «رَند» بود.
هالوک، به توصیف منتقدان و هوادارانش، تحلیل‌گر نظامی باهوش و سخت‌کوشی بود که مأموریتش را مخفی نگه می‌داشت؛ ماموریت او ارزیابی نیازها و توانایی‌های بلندمدت ایران و مقایسه و بررسی آن با برنامه‌های خرید تسلیحاتی‌اش بود. وظیفه او ارائه مشاوره به شاه و فرماندهان ارشد نظامی و گزارش واکنش آنان و یافته‌های خود به شلسینجر محسوب می‌شد.

- The controversy over Hallock's role in Iran was born out of the conflict and intrigue that flourished in the arms trade on the 1970's. It was Schlesinger's recognition in mid-1973 that the arms sales were getting out of hand that led him to turn to Hallock, a former colleague at the Rand Corp.
- Hallock is described by admirers and critics alike as a brilliant, hard working military analyst who was secretive about his mission -- to examine Iran's long-term needs and capabilities and to measure them against its arms purchase program. His job was to advise the shah and his top military men, and report their reaction and his findings to Schlesinger.

Dan Morgan & Walter Pincus

دولت ایران خانه، خودرو، راننده و محافظ در اختیار او گذاشت؛ امکاناتی که برای مشاوران ویژه پنتاگون در آن سطح، امری عادی بود. هالوک در سال اول حضورش، خواستار کاهش شدید برنامه‌های میلیارددلاری حوزه الکترونیک نظامی (جنگ الکترونیک) در عرصه دفاع هوایی و پایش اطلاعاتی شد. او رابطه نزدیکی با شاه و حلقه مشاوران نظامی‌اش برقرار کرد.

- The Iranian government provided him with a house, car, driver and bodyguards -- all standard accoutrements for a top level special Pentagon adviser in that country. Hallock, in his first year, proposed sharp cuts in billion-dollar military electronics programs for air defense and intelligence monitoring. He developed a close rapport with the shah and his inner circle of military advisers.

Dan Morgan & Walter Pincus

در ژوئیه ۱۹۷۴، او قراردادهایی با دولت ایران امضا کرد که شرکتش، اینترک، را موظف به ارائه خدمات به معاونت وزارت جنگ و دفتر فرمانده کل قوا می‌کرد. در اوایل ۱۹۷۵، اریک فون ماربود، به‌ عنوان دستیار ویژه در امور ایران، به دفتر امنیت بین‌الملل پنتاگون منصوب شد. او در سپتامبر ۱۹۷۵ با مأموریتی مشابه هالوک وارد تهران شد. طبق گزارش کمیته روابط خارجی سنا درباره فروش تسلیحات به ایران، میان این دو، تنش پیش آمد و در آن زمان، نقش هالوک به ‌عنوان نماینده شخصی شلسینجر پایان یافت. در ژانویه ۱۹۷۷، طوفانیان با انتشار نامه‌ای اعلام کرد که هالوک دیگر کارمند دولت ایران نیست.

حضور مستشاران آمریکایی در تهران
حضور مستشاران آمریکایی در تهران

- In July 1974, he signed contracts with the Iranian government committing his firm, Intrec to provide services to the vice minister of war and office of the supreme military commander. In early 1975, a special assistant for Iranian affairs, Erich von Marbod, was named to the Pentagon's International Securities Affairs office. He arrived in Tehran in September 1975 with a mission similar to Hallock's. The two men clashed, and it was then that Hallock's role as personal representative of Schlesinger ended, according to the Senate Foreign Relations Committee report on arms sales to Iran. In January 1977, Toufanian released a letter stating that Hallock was no longer employed by the Iranian government.

Dan Morgan & Walter Pincus

دیگر مطالب خواندنی

“نیروی نظامی در دوره محمدرضاشاه “