روابط با اسرائیل در دوره محمدرضاشاه
همکاری نظامی و اطلاعاتی
پیتر آوری، از برجسته‌ترین متخصصان تاریخ و ادبیات ایران در جهان و از محققان برجسته کمبریج، در کتاب «ایران مدرن» می‌نویسد:
شاه در ۲۳ ژوئیه ۱۹۶۰م [اول مرداد ۱۳۳۹] اعلام کرد که رژیم اسرائیل را به صورت دفاکتو (غیر علنی) به رسمیت شناخته است. 1
On 23rd July 1960 the Shah announced the de facto recognition of Israel.
peter Avery
فرد هالیدی، نویسنده و متخصص روابط بین‌الملل و خاورمیانه، در کتاب «ایران: دیکتاتوری و توسعه» می‌نویسد:
تعداد نامعلومی از افسران ایرانی در اسرائیل آموزش دیده‌اند. به گفته يك نویسنده که اطلاعاتش مبنی بر گفتگوهای او با شاه است: «به‌تقریب همه افسران ارتش شاه از اسرائیل دیدن کرده‌اند و صدها افسر جزء از بعضی لحاظ، در اسرائیل آموزش‌هایی دیده‌اند.» اعتقاد بر این است که مشاوران اسرائیلی در عملیات علیه ایالات جنوب در شورش ۱۹۶۳م [۱۳۴۲ شمسی] شرکت داشتند.2
an unknown number of Iranian officers have been trained in Israel. According to one author, basing his information on discussions with the Shah, 'virtually every general officer in the Shah's army has visited Israel, and hundreds of junior officers have undergone some aspects of Israeli training.24 It is believed that Israeli advisers took part in operations against the southern tribes of Iran, during the 1963 revolt.
Fred E. Halliday
کریستین دلانوا، مورخ فرانسوی در کتاب «ساواک» می‌نویسد:
اسرائیلی‌ها از طریق ساواک وارد عمل شدند. ایران در ازای تسهیلاتی که در خاک خود به آن‌ها اعطا کرد، و فروش نفت به آن کشور، از دولت اسرائیل خواست تا او را در تربیت حرفه‌ای مأموران ساواک کمک کند. […] اسرائیل ابزارهای جاسوسی و ضد جاسوسی پیشرفته که برای دشمنانش در نظر گرفته شده بود را به متحد خود می‌دهد.3
les Israéliens passèrent par pa la Savak. En échange des facilités qu'il lui accordait sur son sol et du pétrole qu'il lui vendait, l'Iran obtint de l'État hébreu qu'il l'aidāt à profes sionnaliser ses services secrets. Israël fournit à son allié ces appareils sophistiqués d'espionnage et de contre-espionnage destinés à ses ennemis et que l'Iran utilisa probablement pour espionner les Américains... Des experts israéliens restèrent sur place pour assurer la maintenance. Leur présence était peu voyante, à la différence de celle des Américains.
Christian delannoy
تامین نفت اسرائیل
رابرت گراهام، خبرنگار سابق روزنامه فایننشال تایمز، در کتاب «ایران: سراب قدرت» می‌نویسد:
در طول جنگ ۱۹۷۳م [۱۳۵۲ شمسی] کشتی‌های جنگی ایران، کشتی‌های نفت‌کش اسرائیلی را تا انتهای خلیج‌فارس بدرقه کردند؛ درهمان‌حال هواپیماهای حمل و نقل ایران سپاهیان سعودی را به سوریه می‌برد و از طرفی به شوروی اجازه محدودی داد که در مسیر پرواز به عراق و سوریه از فضای هوایی ایران استفاده کند. از زمان توافق‌نامه نیروهای مصر و اسرائیل در صحرای سینا در سال ۱۹۷۵م [۱۳۵۴ شمسی]، ایران ۹۰ درصد نفت اسرائیل را تأمین می‌کرد.4
. During the 1973 War, Iranian naval vessels escorted Israeli tankers down the Gulf at the same time as Iranian transporters helped to airlift Saudi troops to Syria and permitted limited Soviet military overflights to Iranan territory en toute for Iraq and Syria. Since the 1975 Sinai disengagement agre ment between Egypt and Israel, Iran had been providing 90 per cent of Israel's oil needs. Increased regional strength also enabled the Shah to lessen dependence upon the politically hazardous franian-Israeli-South African axis which dated back to the Nasser era
Robert Graham
سطح روابط با اسرائیل
ویلیام هیلی سالیوان، آخرین سفیر ایالات متحده در ایران در کتاب «مأموریت در ایران» می‌نویسد:
شاید مطلع‌ترین همکار خارجی من [در تهران]، که کمتر از همه به چشم می‌خورد، نماینده سیاسی اسرائیل بود. او که یکی از مقامات بلندپایه کشور خود به شمار می‌رفت، اما از موقعیت رسمی دیپلماتیک در تهران برخوردار نبود؛ زیرا با وجود روابط نزدیک و صمیمانه اسرائیل با حکومت شاه، چون ایران یک کشور اسلامی بود، شاه ترجیح می‌داد روابط این دو کشور در سطح غیررسمی باقی بماند. دیپلمات‌های اسرائیلی [در تهران] به شبکه اطلاعاتی وسیعی دسترسی داشتند که نظیر آن در اختیار هیچ کشوری نبود.5
Perhaps the best informed but least-conspicuous of my col leagues was the Israeli representative. He was a senior official who did not, however, enjoy formal diplomatic status in Teh- ran. The relations between Israel and Iran were intimate, but because Iran was an Islamic country, the shah preferred to keep them on an unofficial level. However, since there was a large colony of eighty thousand Jews in Iran who penetrated into almost every aspect of Iranian life, the Israelis enjoyed an information network that was second to none
William H. Sullivan
منابع:
- 1. peter Avery, Modern Iran, p492
- 2. Fred E. Halliday, Iran: Dictatorship and Development, p279
- 3. Christian delannoy, Savak, p202-203
- 4. Robert Graham, Iran: The Illusion of Power, p180
- 5. William H. Sullivan, Mission to Iran, p62